Een ander woord voor prikkelverwerking is sensorische informatieverwerking; het verwerken van zintuiglijke prikkels. Prikkels zijn alle stukjes informatie die je zintuigen waarnemen, bijv. dingen die je ziet, hoort of ruikt. Prikkelverwerking is het proces van het opnemen en verwerken van prikkels om te kunnen reageren en beleven. Prikkelverwerking is iets wat we de hele dag door doen. Continue krijgen je zintuigen informatie die ze doorsturen naar je hersenen. Het is een proces dat 24 uur per dag en 7 dagen per week doorgaat, als je leest of TV kijkt, als je danst of fiets, als je eet en zelfs als je slaapt.

Er is een splitsing te maken tussen prikkels die worden opgenomen uit de omgeving en prikkels uit je eigen lichaam. De prikkels uit onze omgeving nemen we waar met onze zintuigen; zien, horen, ruiken, proeven en voelen (externe prikkels). Maar er zijn ook prikkels uit je eigen lichaam die worden doorgestuurd naar je hersenen (interne prikkels). Deze informatie wordt opgenomen door het evenwichtszintuig, door je spieren en gewrichten en je inwendige organen. Zo krijg je informatie over de bewegingen die je maakt, welke houding je hebt en of je honger hebt of moet plassen. De prikkels uit je eigen lichaam krijgen vaak voorrang: als je bijv. heel erg honger hebt of je moet heel nodig plassen wordt het heel lastig om je nog te concentreren in de les of in een gesprek. Je brein geeft aan: the body comes first!

Normaal worden veel prikkels onbewust gefilterd en verwerkt. Op een groot deel van de informatie die de zintuigen verzamelen hoef je niet te reageren, deze prikkels worden weggefilterd. Zo voel je bijvoorbeeld niet de hele dag je strakke sokken zitten, ben je je niet steeds bewust van de kleur van de vloer en ook de geluiden van een zoemende koelkast filter je weg. Andere informatie, zoals een vraag die wordt gesteld of een auto die op je af komt rijden, zorgt ervoor dat je wel reageert.

Maar wat als je prikkelfilter niet goed werkt en je geen goed onderscheid kunt maken tussen hoofd- en bijzaken?
Per seconde krijgen onze hersenen 10.000 tot 4.000.000 interne en externe prikkels te verwerken

Personen met problemen in de prikkelverwerking, ook wel sensorische integratie stoornis genoemd, hebben een anders werkende filter op de prikkels die ze binnenkrijgen. Zij kunnen soms zeer sterk of juist niet of nauwelijks reageren op prikkels en hebben moeite met onderscheid maken tussen hoofdzaken en bijzaken.

Mensen met prikkelverwerkingsproblemen kunnen overgevoelig zijn voor bijvoorbeeld geluiden en zijn zich hierdoor van meer geluiden bewust dan de gemiddelde persoon. Wanneer je meer prikkels opmerkt, wordt je ook sneller afgeleid en is het lastig je te focussen. Hoe goed zou jij een gesprek kunnen voeren wanneer je steeds de geluiden van een tikkende klok hoort, wordt afgeleid door de bewegende handen van je gesprekspartner en het patroon op zijn blouse steeds je aandacht trekt?

Er is sprake van overprikkeling wanneer er meer prikkels worden ontvangen dan de hersenen kunnen verwerken. Je zenuwstelsel is druk aan het werk met de verwerking van alle binnengekomen prikkels aan geluid, beeld, geur, beweging, gevoel, etc. Veel van de (onverwerkte) prikkels komen dan in de file te staan en wachten om verwerkt te worden, waardoor belangrijke informatie kan worden gemist. Met al die prikkels in de file verloopt het denken en reageren moeizaam. En elke nieuwe prikkel (een aanraking, een vraag, etc.) is een extra prikkel in die file. Vaak is door de overprikkeling de filter ook van streek en worden teveel prikkels als belangrijk, onveilig en beangstigend aangemerkt.

Overprikkeling kan leiden tot onrust, angst en voor de omgeving ongewenst gedrag. Denk daarbij aan concentratievermindering, wegvluchten, in paniek raken, het uiten van frustratie en agressie en het overstemmen of stoppen van de binnenkomende prikkels (geluiden maken, vingers in de oren, fladderen). Het zijn de basale reacties van het lichaam om te overleven in een situatie die als gevaarlijk en angstig ervaren wordt. Het worden ook wel de vecht-, vlucht- of verstijvingsreacties genoemd. De basisemotie angst en de reacties die hieruit voortvloeien worden bepaald door het deel van de hersenen dat de amygdala heet.

De amygdalae (amandelkernen), maken deel uit van het oudste deel van de hersenen, het limbisch systeem. Dit systeem is een soort emotionele schildwacht. Het enige dat telt is overleven. Als er gevaar dreigt dan neemt deze schildwacht de regie over om direct tot actie te kunnen overgaan. Adrenaline, nor-adrenaline en cortisol worden in het lichaam afgegeven om op de vlucht te kunnen slaan, te vechten of te verstijven en juist niet te reageren.

Tegelijkertijd stopt het denkvermogen, want in dreigende situaties ontbreekt de tijd om te bedenken wat de beste reactie zal zijn. De amygdala zorgt ervoor dat wij het gevaar kunnen ontwijken, nog voor we beseffen dat we in gevaar zijn. Door overprikkeling zijn mensen niet meer in staat om rationeel om te gaan met de situatie. Angst krijgt de overhand en de amygdala zorgt voor een vecht-, vlucht- of verstijfreactie.

Iedereen heeft een natuurlijke behoefte aan veiligheid, geborgenheid en warmte. Dat diepe druk een rustgevend effect geeft is niets nieuws. Denk bijvoorbeeld aan het effect van een stevige knuffel wanneer je overstuur bent of aan het inbakeren van onrustige baby’s. Personen die prikkelverwerkingsproblemen hebben en zich vaak onrustig of angstig voelen, kunnen veel baat hebben bij diepe druk.

Diepe druk heeft een directe invloed op de amandelkernen en heeft een regulerend effect op de prikkelverwerking, waardoor je minder ‘geraakt’ wordt door binnenkomende prikkels. Het helpt om een overprikkeld of ‘angstig’ zenuwstelsel te kalmeren en geeft een veilig en beschermd gevoel. Hierdoor kun je beter omgaan met stress en overprikkeling, driftbuien verminderen, beter concentreren en sneller in slaap vallen.

Er zijn vele verschillende manieren om diepe druk op te doen. Sommigen vinden het fijn om onder een zware deken te liggen of weg te kruipen onder de kussen van de bank. Anderen houden ervan om stevig vastgehouden te worden. Dat geeft een gevoel van veiligheid en geborgenheid. Maar wat als er geen zware deken in de buurt is of je juist gestrest raakt door het fysieke contact als iemand je knuffelt? Een knuffel krijgen brengt namelijk ook weer nieuwe prikkels met zich mee. De geur van parfum, een kriebelende trui, de warmte van de ander en houdt hij je wel stevig genoeg vast of stopt hij niet te vroeg met knuffelen?

Met het Squease drukvest geef je jezelf rustgevende diepe druk wanneer jij het nodig hebt. Je hebt volledige controle over hoeveel en hoe lang je druk wilt ervaren. Het lichtgewicht Squease vest kun je overal mee naar toe nemen zodat je het bij de hand hebt op die momenten die leiden tot onrust, angst en overprikkeling; bijvoorbeeld in een volle supermarkt, op school/werk, bij de tandarts of gewoon thuis na een drukke dag vol prikkels.